Pawłowiczki, pomnik poległych.

Pawłowiczki, ul. Kościelna, widok ogólny.

W Pawłowiczkach pomnik poległych w I wojnie światowej znajduje się przy malowniczej, bocznej drodze prowadzącej do kościoła, czyli ulicy Kościelnej. Umieszczony obok pomnika Nepomucena.
Pawłowicki pomnik poległych wykonany jest prawdopodobnie jako odlany z betonu monolit.
Z zewnątrz pokryty warstwą mocnej zaprawy – tynkiem o charakterystycznej, chropowatej strukturze. W tynku wydzielono trzy pola zapisu o gładkiej strukturze.

Nad całością górowała kiedyś rzeźba orła, wykonana prawdopodobnie z betonu. Obecnie zastąpiona metalowym krzyżem.
Pomnik składa się z dwóch głównych elementów umieszczonych na trzystopniowej podstawie.

Pawłowiczki, pomnik poległych, widok w kierunku ulicy Wyzwolenia.

Większy element stanowi tło dla mniejszej imitacji płyty nagrobnej – zasadniczej części pomnika.
W szczytowej części posiada ona detale będące przenośniami; przykryta wojskowym hełmem wiązanka kwiatów z gałązkami dębu osłaniająca górne naroża płyty i zwisająca po bokach. Elementy dębowe są bardzo wyraziste – liście i żołędzie. Liście dębu symbolizują mądrość i męskość.  Wszystko to wykonane prawdopodobnie z mocnego betonu.

Detale – przenośnie.

Poniżej hełmu widzimy okrągłą płaskorzeźbę: twarz Chrystusa w koronie cierniowej – będącą motywem religijnym.
Powierzchnię 2/3 płyty zajmuje główne pole zapisu z nazwiskami poległych. Pomiędzy nim, a Chrystusem wyraźnie pusta przestrzeń, na której możemy dostrzec ślady po usuniętych napisach, zapewne w języku niemieckim, a zniszczonych w trakcie odniemczania tych terenów po II wojnie światowej.

Wyraźnie widoczne usunięte napisy nad spisem poległych.

Spis poległych na całym pomniku znajduje się na trzech częściach podzielonych na pięć sektorów.
Główna część znajduje się na frontowej płycie. Tutaj nazwa pierwszego sektora została skuta, jednak drugi to „Pawlowitzke”, czyli Pawłowiczki, trzeci to „Warmunthau”, czyli Warmuntowice, oraz czwarty to „Vorsicht”, czyli Opatrzność – przysiółek Pawłowiczek.

Spisy poległych, lewa ściana, środek i prawa ściana

Analizując geografię Pawłowiczek ustalimy, że jedną z części miejscowości są Rzeczyce, których na pomniku nie widzimy, a które po niemiecku pisało się Rzetzitz. Możemy zatem zdecydowanie przyjąć, że pierwszy sektor spisu poległych, ten który ma usuniętą nazwę odnosi się do Rzetztit.
Na bocznych ścianach pomnika znajdują się mniejsze pola zapisu z kolejnymi nazwiskami. Na ścianie po prawej stronie wydzielony piąty sektor z nazwiskami określonymi  „Vermisst” – zaginieni.  Chodzi tu prawdopodobnie o osoby, które jeszcze na etapie budowy pomnika nie miały określonego statusu i uznawane były za zaginione.
W dolnej części pomnika, na podstawie znajdziemy roczniki graniczne I wojny światowej 1914 1918. W oryginale pomiędzy nimi znajdował się symbol – Krzyż Żelazny.

Podstawa pomnika z rocznikami wojny, brak symbolu Krzyża Żelaznego.

Obecnie pomnik stoi na otwartej przestrzeni.
Dzięki starej pocztówce Pawłowiczek możemy go zobaczyć w przedwojennym stanie.

Fragment przedwojennej pocztówki Pawłowiczek przedstawiający pomnik poległych.

Miał wydzieloną przestrzeń memoratywną ogrodzoną niskim płotem z dwuczęściową bramką.
Z tej grafiki możemy wysnuć też wniosek, że pomnik był pomalowany na biało.  Litery były prawdopodobnie w złotym kolorze, obecnie poprawione są czarną farbą. Na zdjęciach z 2010 roku umieszczonych na portalu Polska Org litery nie mają żadnego koloru i są słabo widoczne.
Obecny stan techniczny pomnika jest zły. Widać liczne, bardzo głębokie pęknięcia,

Spękania pomnika
Spękania pomnika

które na przestrzeni kilku następnych lat mogą doprowadzić do całkowitego rozsadzenia bryły pomnika i jego zniszczenia.

o

 

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *