W 1868 roku Paulus i Klara Paluch ufundowali krzyż, który stanął na placu przy kościele parafialnym w Koźlu.
Posadowiony od strony południowej, przy bocznym wejściu do kościoła, obok zejścia na obniżony plac przykościelny imponował swoimi rozmiarami.
Miał ok. 6-7 metrów wysokości.
W głównym korpusie na wprost schodzących na teren kościoła znajdowała się wnęka z rzeźbą Maryi Panny.
Zaś za jej plecami, a więc na wprost wyjścia z kościoła napis:
„Paulus et Clara
Paluch
fund :
A. D. 1868
Orate pro iis”
„Budowa krzyża kosztowała 550 talarów.
Fundatorem był Paulus Paluch prezes okręgu z przedmieścia rogowskiego.
Poszczególne elementy wykonane były z piaskowca. Sam krzyż z rzeźbą Chrystusa sprowadzony z Kolonii, prawdopodobnie wykonany z mocniejszego materiału.
Wykonawcą całości był rzemieślnik z Raciborza Kirsten”.
Tyle wiemy z historycznych zapisów A. Weltzla i dalej H. Probe.
Mianem Przedmieścia Rogowskiego określano wtedy dzisiejsze Koźle Rogi.
Brak jest szerszych danych kim był P. Paluch.
Krzyż był jednym z ważniejszych i strojniejszych elementów ówczesnego placu kościelnego.
Widzimy go na wielu pocztówkach z okresu do 1920 roku.
Niestety potem po krzyżu ślad się urywa.
Na najnowszych fotografiach z ok. 1920 roku krzyż stoi na swoim miejscu,
jednak jeśli przyjrzymy się dobrze to jest to miejsce obecnego zejścia na plac kościelny od ulicy Planetorza.
Tak więc w trakcie przebudowy ogrodzenia w latach 1920-30 krzyż musiał być gdzieś przestawiony.
Mało bowiem prawdopodobne by ówczesne władze usunęły go.
Mogły za to zrobić to kolejne władze, już po objęciu terenu przez polską administrację.
Powszechne wtedy było usuwanie niemieckich napisów z przestrzeni publicznej, krzyży czy nawet płyt nagrobnych (takich przykładów mamy wiele w najbliższym otoczeniu).
Dzisiaj już nie obejrzymy tego monumentalnego krzyża w całej krasie. Na pewno nie ma go na swoim dawnym miejscu.
Jednak nie wszystko stracone.
Przechodząc kilkakrotnie wałem otaczającym Koźle od strony południowej zwróciłem uwagę na dziwne kamienne elementy znajdujące się na terenie starego cmentarza przy ul. Raciborskiej.
W dniu 14.06.2021r. udałem się na cmentarz i tam, pod płotem w trawie i bluszczach znalazłem intrygujące mnie fragmenty kamiennej budowli.
To z całą pewnością elementy krzyża Palucha.
Mamy tu na pewno:
dolny postument,
część trzonu krzyża,
zdobione zwieńczenie korpusu z łączeniem z trzonem krzyża,
oraz sam korpus z napisem:
„Paulus et Clara
Paluch
fund :
A. D. 1868
Orate pro iis”
„Fundatorzy Paweł i Klara Paluch
Roku Pańskiego 1868
Módl się za nich.”
Kto wie, może pod spodem korpusu znajduje się rzeźba Marii Panny?
Może gdzieś w bluszczu, liściach i trawie znajduje się sam krzyż z Chrystusem?
W najbliższym czasie kościół Zygmunta w Koźlu wraz z otoczeniem będzie przechodził remont.
Może jest to okazja by odrestaurowany krzyż przywrócić na plac przykościelny?
A może…. niech dalej sobie tam leży…
—————————————-
Żródła:
Augustin Weltzel:
Geschichte der Stadt, Herrschaft und Ehemaligen Festung Kosel Band 2 Kirchliche und Schul-Verhaltnisse Speziele Verhaltniss, 1888
Herbert Probe:
Historyczny spacer po mieście Koźlu Tom 3 . 2018
